Nam-ı diğer Sivil Haklar Savunucusu, Amerika’da siyahî hareketin sembollerinden Rosa Parks 4 Şubat 1913’de Alabama’da dünyaya geldi. Montgomery’de terzilik yaparak hayatını kazanan Parks, ırk ayrımının en yoğun olduğu dönemde yaşadı.
Amerika’da 1900 yılından itibaren ırk ayrımını savunan bir yasa vardı: Jim Crow Yasası.
Yasaya göre, otobüslerin ilk sırası beyazlara; son sırası ise siyahlara aitti. Arada kalan koltuklarda beyazların sırası doluncaya kadar siyahlar da oturabilirdi. Ayakta kalanlar beyazlar olduğunda ise, şoför “colored” yazısını otobüsün arka tarafına götürüyordu. Siyahlar arkada yer yoksa ayakta gidiyor ya da otobüsten inerek bir sonrakini beklemek zorunda kalıyordu. Siyah ve beyazlar kesinlikle yan yana oturamazdı! 1 Aralık 1955 tarihinden sonra Parks’ın attığı adım ile yeni bir dönem başladı.
Rosa Parks, o gün, isten dönerken otobüse bindi, herhangi bir koltuğa oturdu. Ancak otobüste oldukça fazla beyaz yolcu vardı. Onların ayakta kalmaması gerekiyordu. Bu yüzden, şoför Rosa’nın arkaya, yani siyahlar için ayrılan bölüme geçmesini istedi. O sırada, yanındaki yolcu kalktı ancak Parks kalkmak yerine boşalan koltuğa geçti ve şoföre: “Çünkü kalkıp yerimi başkasına vermem gerektiğine inanmıyorum” dedi. Bu yanıt, bir devrimin ayak sesleriydi. Polis bu hareketinden sonra Parks’ı “kamu düzenini bozmak” suçundan tutukladı. Bu tutuklanma “Kadınların Politik Konseyi”nin başı çektiği otobüs boykotu eyleminin örgütlenmesini sağlayan ilk adımdı.
Parks 5 Aralık‘ta mahkemeye çıkarıldı. O gün, atılan adımlar büyüdü, sesler yükseldi: Tüm siyahların katıldığı Martin Luther King öncülüğünde başlatılan otobüs boykotu eylemi ile 40.000 kişi işine yürüyerek gitti.
20 Aralık 1956 tarihine kadar süren eylem “Ayrımcılık” karşısında ilk geniş kapsamlı toplumsal hareket özelliği taşıyordu.
Ölüm tehditleri alan Rosa Parks, doğduğu topraklardan ayrıldı. 1987 yılında “Kişisel Gelişim Endüstrisi”ni kurarak gençleri bilinçlendirmek için Amerika’yı dolaştı. 1980’li yıllarda Martin Luther King Jr. ödülünü aldı. 1988’e kadar Amerikan Temsilcisi Meclisi üyesi John Congres’in sekreterliğini yaptı. 1999’da ABD Kongresi tarafından altın madalya ile ödüllendirilen Parks, 20. yüzyıl “İnsan Hakları Savunucusu” seçildi. Bir devrin yaratıcısı Rosa Parks, 24 Ekim 2005 tarihinde aramızdan müthiş izler bırakarak ayrıldı.
4 Şubat 2013’de 100. doğum günü, ülke çapında, dönemin ABD Başkanı Barack Obama’nın da katıldığı anma töreni ile kutlandı.
Değişim için cesaret gerek!
♦